Umowy kredytów powiązanych z frankiem szwajcarskim (CHF) były zawierane w Polsce już na długo przed tzw. „frankowym boomem” z lat 2006–2008. Część kredytobiorców zdecydowała się na taki produkt nawet przed 1 maja 2004 r., czyli przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. W związku z tym pojawia się ważne pytanie:

Czy umowy CHF zawarte przed 2004 r. można unieważnić na podstawie przepisów prawa unijnego, a konkretnie – dyrektywy 93/13 o ochronie konsumentów?

Odpowiedź brzmi: tak – w wielu przypadkach jest to możliwe.

Niniejszy wpis ma zastosowanie także do umów kredytu powiązanego z EURO czy USD z uwagi na to, że konstrukcja zapisów przeliczeniowych, odwołujących się do waluty obcej była w nich niemalże taka sama jak w przypadku umów kredytów powiązanych z CHF.

Dyrektywa 93/13 a umowy przedakcesyjne

Dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. dotyczy nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Polska implementowała tę dyrektywę do swojego prawa w ramach wejścia do UE, czyli od 1 maja 2004 r.

Zasada ogólna prawa UE mówi, że przepisy unijne nie działają wstecz. To prawda. Jednak jest tu jedno ważne „ale”:

Jeśli umowa została zawarta przed wejściem Polski do UE, ale była wykonywana również po tej dacie (czyli np. raty były spłacane po 1 maja 2004 r.), to skutki tej umowy mogą być oceniane w świetle prawa unijnego.

Co na to sądy? Orzecznictwo TSUE i polskich sądów

Trybunał Sprawiedliwości UE (TSUE) już dawno uznał, że dyrektywa 93/13 znajduje zastosowanie także do umów zawartych przed wejściem przepisów ją implementujących, jeśli umowa nadal wywołuje skutki prawne.

Natomiast Sąd Najwyższy w uchwale SN z 7 maja 2021 r., III CZP 6/21, wskazał:

„Na podstawie przepisów dyrektywy 93/13 można oceniać postanowienia umowy zawartej przed dniem 1 maja 2004 r., jeżeli skutki tych postanowień utrzymywały się po tej dacie.”

Podobne stanowisko pojawiło się też w wyrokach:

• SN z 29.10.2019 r., IV CSK 309/18
• SN z 27.11.2019 r., II CSK 483/18

Sądy powszechne konsekwentnie podzielają to podejście:

• SA w Warszawie, I ACa 659/21 – uznał nieważność umowy z 2003 r., ponieważ „jej skutki rozciągały się na okres po 2004 roku”.
• SA w Katowicach, I ACa 769/22 – ocenił umowę z 2002 r. na podstawie dyrektywy 93/13.
• SO w Krakowie, I C 1827/20 – stwierdził, że decydujące są skutki trwające po akcesji, nie sama data zawarcia umowy.

A co z bankami?

Banki często próbują bronić się argumentem, że „umowa była zawarta przed wejściem Polski do UE, więc nie można jej oceniać na gruncie prawa unijnego”. Takie stanowisko jest jednak nieskuteczne i sprzeczne z ugruntowanym orzecznictwem. To nie sama data zawarcia umowy decyduje o możliwości jej zakwestionowania, ale czy skutki abuzywnych (nieuczciwych) postanowień trwały po 1 maja 2004 r. Jeśli tak – ochrona konsumencka przysługuje.

Podsumowanie

Tak – można unieważnić umowę kredytu frankowego zawartą przed 1 maja 2004 r., jeśli była ona nadal wykonywana po tej dacie. Kluczowe jest to, czy nadal obowiązywały klauzule niedozwolone (np. przeliczenia CHF po kursie ustalanym przez bank) po przystąpieniu Polski do UE. Zarówno TSUE, Sąd Najwyższy jak i polskie sądy uznają możliwość stosowania dyrektywy 93/13 do takich umów.

Potrzebujesz pomocy?

Jeśli Twoja umowa CHF została zawarta przed wejściem Polski do UE tj. przed 2004 rokiem – nie rezygnuj z walki o swoje prawa. Kancelaria skutecznie reprezentuje Klientów w sprawach frankowych, również w sprawach dotyczących umów sprzed wejścia Polski do Unii Europejskie.

Skontaktuj się i sprawdź, czy Twoją umowę da się unieważnić.

opublikowano: 03.06.2025 r.